Jak przystało na kolebkę cywilizacji i kultury, w Rzymie nie sposób zliczyć wszystkich zabytków. Starożytne ruiny, zamki i pałace, urokliwe kościółki i zachwycające bazyliki, rzeźby, obrazy, piękne place i setki fontann – każda wyjątkowa. Rzym mogłabym zwiedzać przez cały miesiąc i na koniec nie dałabym uciąć sobie głowy, że zobaczyłam wszystko. Dlatego poniżej zebrałam dla Ciebie najważniejsze miejsca, które absolutnie musisz umieścić w swoim planie zwiedzania Rzymu.
Wieczne Miasto jest zdecydowanie moim miejscem na ziemi, mimo wszystkich swoich niedoskonałości. Pokochałam ekspresyjność jego mieszkańców, tutejszą kuchnię, tłumy turystów – niezależnie od pory dnia i roku, a nawet charakterystyczny sposób jazdy samochodem. Chciałabym powiedzieć, że znam Rzym na wylot, ale skrywa on w sobie wielowiekową historię i mnóstwo wspaniałych zakamarków. Na początek chcę podzielić się z Tobą tymi najpopularniejszymi miejscami, które – moim zdaniem – podczas wycieczki do Rzymu należy zwiedzić w pierwszej kolejności.
Koloseum w Rzymie – miejsce obowiązkowe do odwiedzenia przez turystów
Zwiedzania stolicy Italii nie można uznać za pełne, jeśli nie zobaczysz jego symbolu. Koloseum, a właściwie Amfiteatr Flawiuszów to największy amfiteatr świata i jedno z najpopularniejszych miejsc globu. Widok z zewnątrz jest zachwycający! To prawdziwy kolos, którego ciężko zmieścić w jednym kadrze. Owalna budowla ma 527 m obwodu i w czasach Flawiuszów mierzyła 52 m wysokości. Dziś jest nieco niższy – ma ok. 48 metrów.
Zdecydowanie warto wejść do środka. Tutaj w czasach starożytnych odbywały się walki gladiatorów. Organizowano też naumachie, czyli inscenizowane bitwy morskie. Arenę zamieniano w wielki basen dzięki wodzie z miejskich akweduktów. Do dziś zachowały się tu korytarze i pozostałości pomieszczeń, w których gladiatorzy przygotowywali się do walk, a także kilka kondygnacji widowni. Stąd możesz podziwiać nie tylko wnętrze amfiteatru, ale również otoczenie budowli: Łuk Konstantyna, ruiny ogromnej starożytnej fontanny Meta Sudans oraz świątynię Wenus i Romy. We wnętrzu Koloseum co roku, w Wielki Piątek, odbywa się droga krzyżowa pod przewodnictwem Papieża (!), który podczas nabożeństwa niesie drewniany krzyż.
Koloseum od 1980 r. znajduje się na liście UNESCO, a w 2007 r. zostało uznane za jeden z nowych 7 cudów świata. Jest też inspiracją dla kolejnych pokoleń. Nietrudno dopatrzeć się podobieństw w stadionach piłkarskich – ich owalny kształt i ułożenie trybun są wzorowane właśnie na Amfiteatrze Flawiuszów. Natchnął też architektów w czasach Bennita Mussoliniego, a „owoc” tej inspiracji możesz podziwiać w rzymskiej dzielnicy EUR. Powstał tam Palazzo della Civiltà Italiana nazywany też Kwadratowym Koloseum. Więcej informacji o tym budynku i dzielnicy EUR znajdziesz w moim kolejnym artykule dotyczącym Rzymu 😊.
Czy wiesz, że…
Nazwa Koloseum wcale nie pochodzi od słowa kolos, określającego wielkość budowli! Są trzy teorie na ten temat. Pierwsza mówi o nawiązaniu do, znajdującego się w pobliżu, olbrzymiego posągu – Kolosa Nerona (został zniszczony ok. 1000 r.). Druga mówi o pochodzeniu nazwy od świątyni Izydy – Collis Isei, która stała kiedyś na wzgórzu, na którym wybudowano później Koloseum. Trzecia – zdecydowanie bardziej mroczna od dwóch poprzednich – mówi o tym, że dawno temu w Amfiteatrze Flawiuszów znajdowała się świątynia demona, w której ceremonie zawsze kończyły się pytaniem Colis Eum? (Wielbisz go?).
Koloseum było bardzo nowoczesną budowlą, jak na tamte czasy. Posiadało rozkładany dach, który pokrywał podobno aż 2/3 budynku i chronił zgromadzonych na widowni przed deszczem i ostrym słońcem. Był on rozkładany za pomocą systemu lin, który rozciągał nad głowami widowni velarium – wodoodporne płótno stworzone z 80 trójkątnych żagli.
WAŻNE! Od 1 stycznia 2019 r. wszystkie bilety do Koloseum sprzedawane są na konkretny dzień i godzinę. Wynika to z ograniczenia liczby osób, które mogą jednocześnie przebywać we wnętrzu amfiteatru (maksymalnie 3000 osób). Bilety trzeba więc zarezerwować wcześniej.
Forum Romanum – zabytek z czasów starożytnego Rzymu
Najstarszy plac w Rzymie, rozciągający się między Kapitolem a Palatynem (dwoma rzymskimi wzgórzami), który koniecznie musisz zobaczyć podczas swojej pierwszej wizyty w Rzymie. W okresie republikańskim było to centrum życia obywatelskiego, później kwitło tu życie towarzyskie, kulturalne, polityczne i religijne Rzymian. Dziś zostały gównie ruiny. Jeśli wybierzesz się do Forum Romanum, wchodząc od strony Koloseum, z pewnością pierwszą napotkaną budowlą będzie Łuk Tytusa. Dojdziesz do niego idąc przez Via Sacra – główną ulicę starożytnego Rzymu, którą przechodziły procesje i orszaki. Wysoki na ponad 8 metrów łuk triumfalny z białego marmuru został wzniesiony na cześć zdobycia Jerozolimy przez Wespazjana i Tytusa. Zaraz za nim rozciąga się całe bogactwo zabytków. Nie sposób opisać ich wszystkich, ale spróbuję przynajmniej Ci je przybliżyć.
Na Forum Romanum znajdowało się dawniej aż 9 świątyń: Kastora i Polluksa, Romulusa, Saturna, Westy, Wenus i Romy, Antonina i Faustyny, Cezara, Wespazjana i Zgody. Największą z nich prawdopodobnie była ta, poświęcona Wenus i Romie, która zajmuje centralną część Forum, patrząc od strony Koloseum. Dach świątyni był wyłożony blachami z brązu, które na polecenie papieża Honoriusza I zostały w 625 roku zerwane, by wykonać z nich dach Bazyliki św. Piotra w Watykanie. Najlepiej zachowana z nich – mała okrągła świątynia Romulusa stanowi dziś przedsionek kościoła św. Kosmy i Damiana. Wewnątrz znajduje się oryginalny, brązowy portal z IV w. n. e. Świetnie zachował się też portyk świątyni Antonina i Faustyny z kolumnadą z tufu wulkanicznego. Dziś jest to część kościoła San Lorenzo in Miranda. Pozostałości kolejnych świątyń to głównie kolumny. Ciekawym miejscem jest znajdujący się przy ruinach świątyni Cezara półokrągły ołtarz, na którym skremowano Cezara. Mnie bardzo spodobały się piękne rzeźby przy Świątyni Westy i Atrium Vestae (domu westalek).
Z trzech stojących niegdyś na Forum Romanum Bazylik: Julia, Maksencjusza i Emiliusza, pozostała jedynie północna ściana tej drugiej i pozostałości kolumnady ostatniej z nich. Na głównym placu stały niegdyś aż 4 łuki triumfalne. O tym, poświęconym Tytusowi pisałam nieco wyżej. Do dzisiejszych czasów zachował się jeszcze ten, wzniesiony na cześć Septymiusza Sewera i jego synów. Upamiętniająca zwycięstwa podczas kampanii wojennych na wschodzie budowla ma 23 m wysokości. Z Łuku Augusta został jednie niewielki fragment, a po tym, poświęconym Tyberiuszowi nie zostały żadne ślady.
Bardzo ciekawym miejscem na Forum Romanum są pozostałości po Tabularium, czyli archiwum, w którym przechowywano najważniejsze dokumenty w państwie. Fragment ściany pierwszego piętra dawnego budynku jest dziś wkomponowany w Pałac Senatorów. Niedaleko Tabularium stoją też pozostałości rostry, czyli dawnej mównicy, która w oryginale miała podobno wysoką na 5 metrów podstawę. Obok znajduje się też pępek świata lub inaczej pępek Rzymu, czyli niewielki ceglany okrąg, który miał wyznaczać centrum Rzymu i być miejscem kontaktu dwóch światów: żywych i umarłych.
Plac Hiszpański (Piazza di Spagna) – odwiedź to miejsce będąc w Rzymie
Jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc skrywa dwie turystyczne perełki. Przede wszystkim XVIII-wieczne Schody Hiszpańskie w Rzymie prowadzące do kościoła św. Trójcy (Trinità dei Monti). Schody liczą sobie 174 stopnie. Zimą staje na nich szopka, latem odbywają się pokazy mody, a wiosną – z okazji festiwalu kwiatów – zostają ozdobione pięknymi roślinami. Schody Hiszpańskie to drugie pod względem długości i szerokości schody w Europie. Turyści upodobali je sobie tak bardzo, że władze Rzymu zakazały piknikowania na nich, a w sierpniu 2019 roku został wprowadzony zakaz siadania na nich. W „godzinach szczytu” schody bywały absolutnie niedrożne, w dodatku siedzący na nich turyści wycierali kamień, który stał się śliski – co za tym idzie, również niebezpieczny. Za złamanie zakazu grozi od 250 do aż 400 euro.
U podnóża schodów stoi mała fontanna Baracaccia, czyli łódeczka. Wykonana przez Pietra Berniniego, ma być pamiątką po powodzi w Boże Narodzenie 1598 roku, podczas której wody Tybru wyrzuciły w tym miejscu łódkę. Fontanna pięknie komponuje się ze schodami i całą zabudową placu. Można tu też zrobić piękne zdjęcia!
Prosto z Placu Hiszpańskiego można dotrzeć na Via Condotti, gdzie mieszczą się najbardziej luksusowe butiki włoskiej stolicy. Pod numerem 86 znajdziesz tu najstarszą kawiarnię w Rzymie – Caffe’ Greco działa nieprzerwanie od 1760 roku!
Fontanna di Trevi – najsłynniejsza atrakcja Rzymu
Nawet, jeśli nie byłeś/aś jeszcze w Rzymie, to to miejsce możesz znać z filmów/pocztówek/zdjęć znajomych/Instagrama. Zanim zobaczyłam ją na żywo, widziałam ją w Rzymskich wakacjach z Audrey Hepburn i Gregory Peckiem i w La Dolce Vita Federico Felliniego. Przy okazji gorąco polecam obejrzenie obu filmów przed podróżą do Rzymu.
Fontanna di trevi swoją formą przypomina fasadę budynku, w jej centrum znajdują się postaci z mitologii greckiej: Okeanos na rydwanie ciągniętym przez hybrydy konia i ryby (hippokampy) i dwa trytony.
Według legendy, fontanna wzięła swoją nazwę od dziewicy Trevi, która odkryła źródło wody wykorzystane później przy budowie akweduktu, doprowadzającym wodę do di Trevi (tym samym akweduktem zasilana jest fontanna na Placu Hiszpańskim).
Turyści mają w zwyczaju wrzucać do fontanny monety – koniecznie stojąc tyłem, przez prawe ramię. Jedna moneta ma zapewnić powrót do Rzymu, dwie – romans, a trzy mają zagwarantować ślub. Pieniądze są stamtąd wyławiane i przekazywane na utrzymanie zabytków i na rzecz potrzebujących.
Panteon w Rzymie – jeden z najważniejszych zabytków Rzymu
Górujący nad rzymskim Piazza della Rotonda budynek powstał ok. 14 r. n.e., co oznacza, że stoi tu od ponad 2000 lat! Starożytna świątynia została postawiona na cześć wszystkich bogów. To co ją wyróżnia, to wspaniała kopuła, która pozbawiona jest okien. Ma jedynie otwór na środku – okulus o średnicy 9 m, który nie jest niczym przykryty. Od stuleci wpadają tędy promienie słońca oświetlające wnętrza tej architektonicznej perły. Do środka dostają się tędy również krople deszczu, które są odprowadzane przez dyskretne otwory w posadzce.
Panteon stanowił wzorzec dla większości neoklasycystycznych budowli na całym świecie. W środku możesz podziwiać piękne kolumny korynckie, rzeźby i obrazy. Aktualnie znajduje się tu kościół Matki Boskiej od Męczenników (Sancta Maria ad Martyres). Panteon pełni też funkcję mauzoleum zasłużonych – pod figurą Madonny znajduje się grób Rafaela, a na lewo od ołtarza nagrobki królów Zjednoczonych Włoch: Wiktora Emanuela II i Umberta I.
Piazza Navona – odkryj historyczne centrum Rzymu
Kolejny piękny plac Wiecznego Miasta, który trzeba odwiedzić! Główną budowlą Piazza Navona jest Kościół św. Agnieszki w Agonie (Chiesa di Sant’ Agnese in Agone). Na mnie wrażenie zrobiła potężna kopuła i wspaniałe wnętrza – kolorowe marmury, freski i posągi, które tworzą spójną całość. Kościół wzniesiono na polecenie papieża Innocentego X Pamphilli, który później został tam pochowany. Na lewo od świątyni znajduje się też pałac zbudowany dla papieskiego rodu. Dziś mieści się tu… ambasada Brazylii.
Na środku placu stoi kolejna piękna fontanna – Quatro Fiumi, czyli czterech rzek. Woda wypływa ze sztucznej skały, na której siedzą zwierzęta, fantastyczne stwory i postaci uosabiające 4 rzeki na 4 znanych wówczas kontynentach: Ganges, Nil, La Platę i Dunaj. Po dwóch stronach Piazza Navona stoją też 2 mniejsze, ale równie ciekawe fontanny: del Moro (wykonana jak Quatro Fiumi przez Lorenzo Berniniego) i fontanna Neptuna.
Jedno z siedmiu wzgórz Rzymu – Wzgórze Awentyńskie (Aventino)
Awentyn przez wieki był siedzibą mnichów. Po ich obecności zostało tu sporo klasztorów i atmosfera spokoju i wyciszenia. Nie ma tu dużego ruchu i tłoku. Są za to wyjątkowe zabytki Rzymu!
Pierwszym z nich jest Circus Maximus, czyli dosłownie Największy Cyrk. Znajduje się w dolinie między Awentynem a Palatynem i niegdyś odbywały się tu wyścigi konne. Była to największa arena antycznego świata i podobno mogła pomieścić na trybunach aż 485 tysięcy widzów!
Kolejne miejsce warte zobaczenia to Termy Karakalli (Terme di Caracalla), czyli publiczne łaźnie z III w n.e. Dziś zostały po nich jedynie ruiny wkomponowane w Museo Nazionale Romano. Jednak na początku naszej ery była to wielka budowla, zdobiona pięknymi mozaikami i rzeźbami, w której kąpieli mogło zażywać jednocześnie 1,5 tysiąca osób.
Circus Maximus i widok na Palatyn Warto zobaczyć też Bazylikę świętych Bonifacego i Aleksego na Wzgórzu Awentyńskim
Trzecie miejsce, które trzeba zobaczyć, będąc w okolicy to Bazylika św. Pawła za Murami. Co prawda dziś to jedynie architektoniczna interpretacja ogromnej budowli z IV wieku n.e., bo oryginalna świątynia spłonęła w 1823 r. Bazylika św. Pawła za Murami to drugi pod względem rozmiarów – po bazylice watykańskiej – kościół w Rzymie. W długiej na 131 metrów świątyni stoi 80 kolumn, nad którymi znajdują się mozaikowe portrety papieży. Będąc w środku zwróć też uwagę na pięknie zdobiony, gotycki baldachim nad ołtarzem papieskim.
Villa del Priorato di Malta to kolejne miejsce na Awentynie w Rzymie, które zachwyca swoją historią i niezwykłym urokiem. Jednak to „dziurka od klucza” na jednej z bram willi przyciąga uwagę turystów z całego świata. Ta mała, niepozorna szczelina pozwala na ukryte spojrzenie na ogrody maltańskie i kopułę Bazyliki Świętego Piotra.
Piazza Venezia i Altare della Patria – miejsce do odwiedzenia w Rzymie
Altare della Partia, czyli Ołtarz Ojczyzny lub inaczej Vittoriano, to najokazalsza budowla w Rzymie. Ogromny biały gmach mieści w swoich murach Museo Centrale del Risorgimento poświęcone zjednoczeniu Włoch. Głównym punktem Vittoriano jest stojący na froncie budynku, ogromny posąg konny pierwszego króla Zjednoczonych Włoch – Wiktora Emanuela II. Stąd też rozciąga się wspaniały widok na Piazza Venezia (Plac Wenecki), przy którym stoją dwa budynki o prawie bliźniaczych fasadach (są bardzo podobne).
Pierwszy z nich to pałac Wenecki (Palazzo Venezia) z XV wieku – jeden z pierwszych renesansowych zabytków w Rzymie i rezydencja kardynała Barby – późniejszego papieża Pawła II. Obecnie znajduje się tu muzeum z pokaźnymi zbiorami sztuki. W bryłę pałacu wkomponowana jest Bazylika św. Marka z IX-wieczną mozaiką w absydzie. Drugi z budynków przy Piazza Venezia to XX-wieczna kopia pałacu Weneckiego.
Watykan – koniecznie zobacz wszystkie jego atrakcje
Tak, wiem – Watykan to nie Rzym, ale znajduje się w odległości godzinnego spaceru od centrum Wiecznego Miasta. Jest też doskonale skomunikowany ze stolicą Włoch dzięki linii metra, które dowiezie Cię pod mury Stolicy Apostolskiej. Grzechem byłoby nie zobaczyć Watykanu, podczas pobytu w Rzymie!
Przede wszystkim – warto wybrać się tu z samego rana, bo bez wątpienia spędzisz w Watykanie cały dzień. Spodziewaj się tłumów – są tutaj zawsze, zwłaszcza w niedziele i święta – od wczesnego przedpołudnia, aż do wieczora. Dlaczego? Bo to nie tylko najważniejsze miejsce dla katolików, ale też mekka dla miłośników sztuki i architektury.
Pierwszym miejscem, do którego dotrzesz w Watykanie będzie Plac św. Piotra. Jeden z najsłynniejszych placów świata otoczony jest kolumnadą ze 140. posągami świętych (w tym Polaka – Jacka Odrowąża). Jego środek wyznacza egipski obelisk, na którego szczycie znajduje się kula z relikwiami Krzyża Świętego. Niedaleko stoi też fontanna, przy której można się ochłodzić w upalne dni (nie, nie wchodzimy do wody !). Nad placem góruje wspaniała Bazylika św. Piotra – największy kościół w Europie i drugi na świecie, najdłuższa i najpojemniejsza świątynia globu. Mimo imponujących rozmiarów, to nie gabaryty stanowią o wyjątkowości tego miejsca.
Architektoniczne dzieło sztuki w swoim wnętrzu skrywa najcenniejsze artystyczne skarby. Fasadę budynku zdobią naturalnych rozmiarów posągi: Chrystusa, Jana Chrzciciela i apostołów. Balkon na środku, to miejsce, gdzie zebranym na placu wiernym pokazuje się nowo wybrany papież. Wspaniała kopuła to projekt 74-letniego wówczas Michała Anioła. We wnętrzu bazyliki stoi cała „plejada gwiazd” sztuki: brązowe drzwi – Porta Sancta z XV wieku, Pieta Michała Anioła czy figura św. Piotra, którą wierni po przybyciu do świątyni gładzą po stopie (stąd jest mocno zdeformowana). Kolejnym ważnym punktem jest grób św. Piotra z wysokim na 28 m baldachimem ze złoconego brązu.
Zdecydowanie polecam też wejście pod kopulę bazyliki! Powinni to zrobić wszyscy, którzy nie mają lęku wysokości i klaustrofobii (bardzo wąskie klatki schodowe). Jeśli zaliczasz się do tej drugiej grupy lub wiesz, że możesz nie podołać ogromnej liczbie schodów, możesz skorzystać z windy. Ta jednak nie dowiezie Cię na taras widokowy na szczycie świątyni. Możesz się tam dostać wyłącznie po bardzo ciasnych schodach. Ja wybrałam pieszą trasę i… odkryłam u siebie obie przypadłości, o których wspomniałam wyżej. Mimo wszystko było warto – z platformy widokowej roztacza się wspaniały widok na Plac św. Piotra oraz panoramę na Rzym i Watykan.
Warto też zwiedzić Groty Watykanu, czyli system połączonych ze sobą kaplic, otaczający grób św. Piotra. To tu znajdują się mogiły papieży, w tym św. Jana Pawła II. Kolejny punkt na mapie (a raczej mapce) Stolicy Apostolskiej, to Muzea Watykańskie. Zobaczysz tu zbiór arcydzieł gromadzonych przez biskupów Rzymu na przestrzeni wieków. Najciekawsze ekspozycje (moim zdaniem), to Kaplica Sykstyńska ze słynnymi freskami Michała Anioła w Rzymie, Pinakoteka z dziełami m.in. Rafaela, Leonarda da Vici czy Caravaggio oraz Dziedziniec Szyszki (Cortile della Pigma) z rzeźbą wielkiej… szyszki z brązu.
Chcesz przeczytać więcej o stolicy Włoch? Zapoznaj się z naszym wpisem: „Rzym – 5 nieoczywistych miejsc, które musisz zobaczyć”
CIEKAWOSTKA!
Na posadzce nawy głównej Bazyliki św. Piotra są wypisane wymiary najdłuższych kościołów świata. Wśród nich znajdziesz kościół Mariacki w Gdańsku.
Tak naprawdę atrakcji w Rzymie jest tak dużo, że nie sposób zmieścić ich (nawet tych najpiękniejszych i najważniejszych) na jednej liście. Jeśli planujesz krótki city break lub weekend w Rzymie, to znasz już moją subiektywną listę miejsc, które trzeba zobaczyć. Wkrótce opowiem Ci więcej o zakamarkach i wybranych atrakcjach stolicy Włoch. A Ty już teraz możesz podzielić się ze mną rzymskimi atrakcjami, które najbardziej Ci się podobały. Koniecznie daj mi znać w komentarzu!
A może podróż do stolicy Włoch masz przed sobą? Jaki masz plan na zwiedzanie tego pięknego miejsca? Masz jakieś punkty na mapie miasta, które koniecznie chcesz zobaczyć? Podziel się nimi ze mną pod tekstem!
Wszystkie oferty zwiedzania Rzymu z ITAKĄ znajdziesz tutaj -> KLIK
