Kuchnia turecka jest jak sama Turcja, rozciągająca się między wschodem a zachodem z bogatymi wpływami Europy, Azji i Arabii. Co ciekawe, odnaleźć tam też można ślady kuchni greckiej, francuskiej, a nawet hetyckiej – kultur, które odcisnęły piętno na terenie Anatolii. To bogactwo sprawia, że kuchnia tego regionu uznawana jest za jedną z najciekawszych na świecie. Niektórzy przyjeżdżają tu tylko z myślą, że w końcu zjedzą porządny, dobry kebab i wyborną chałwę. Jeśli poznanie tych smaków jest dopiero przed Tobą, zapoznaj się z poniższym przeglądem kuchni tureckiej, który ułatwi Ci kulinarne wybory.
Spis treści:
- Trochę historii – dlaczego kuchnia turecka zachwyca?
- Jak Turkowie spożywają posiłki?
- Śniadania – co trafia na turecki stół?
- Tradycyjne dania tureckie – co jada się na obiad?
- Bajeczne, tureckie desery
- Meze – co to jest?
- Tureckie jedzenie – czego nie znajdziesz w Europie?
- Napoje – ayran, herbata, kawa i szerbet
- Odkryj smaki Turcji
- Dania kuchni tureckiej – sprawdzone przepisy
Trochę historii – dlaczego kuchnia turecka zachwyca?
Przodkowie dzisiejszych Turków, nomadowie, przybyli z gór Ałtaj położonych w środkowej Azji i przywieźli ze sobą głównie dania mięsne z jagnięciny, baraniny i wołowiny. Powód? W X w. pod wpływem islamu zrezygnowali z jedzenia wieprzowiny. Po osiedleniu się w Anatolii do diety włączyli produkty roślinne. I dziś to właśnie oliwa z oliwek, cukinia, pomidory, bakłażan, papryka, a także liście winogron – zwłaszcza faszerowane mięsem lub ryżem – stanowią podstawę tureckiej kuchni. Z owoców na stołach królują figi, morele, granaty, arbuzy, melony, a poza nimi orzechy laskowe, sezam i wiele, wiele innych produktów – jak przystało na tak olbrzymi kraj.
Bogactwo tureckiej kuchni to także pozostałość po rozległym Imperium Osmańskim. W czasach największej świetności rozciągało się ono od współczesnego Tunisu, przez Mekkę, Medynę, aż po odległą jemeńską Sanę. Słowem – obejmowało trzy kontynenty. W jego sercu leżał Stambuł i Pałac Topkapı, czyli siedziba sułtanów, gdzie ściągani byli najlepsi kucharze z najdalszych zakątków imperium, a wraz z nimi egzotyczne składniki i potrawy. A wiele z ówczesnych zwyczajów przetrwało w Turcji do dziś.
Jak Turkowie spożywają posiłki?
Jeden ze zwyczajów dotyczy spożywania posiłków, które Turkowie jedzą, siedząc na poduszkach lub dywanach przy małych stolikach. Jedzenie przynoszone jest natomiast na ogromnych, zazwyczaj bogato zdobionych tacach. Choć dawniej Turcy nie używali sztućców i wszystko jedli trzema palcami prawej ręki (lewą uważano za nieczystą, w dosłownym sensie, ponieważ służyła do higieny po skorzystaniu z toalety), dziś jedzą w ten sposób tylko chleb. Jednak podobnie jak przed wiekami nadal zasiadają przy stole, na którym rozstawionych jest kilka, a nawet kilkanaście potraw, ale wszystkiego kosztują w niewielkiej ilości.
Śniadania – co trafia na turecki stół?
Śniadanie (kahvalti) jest w Turcji zawsze obfite, przynajmniej pod względem liczby dań. Tradycyjnie składa się z białego sera, oliwek, ogórków, pomidorów, papryki, jajek i świeżo wypiekanego, okrągłego chleba, często posypanego sezamem lub makiem (zwanego ekmek), lub obwarzanka nazywanego simita.
Tradycyjne dania tureckie – co jada się na obiad?
W Turcji na obiad najpierw podaje się zupę (çorbę). Najpopularniejsza wersja to mercimek çorbası, którą przygotowuje się na bazie soczewicy. Jednak równie smaczna jest zupa jogurtowa lub… cytrynowa.
Następnie na stole pojawia się mięso z warzywami oraz różnego rodzaju „przekąski”, na przykład:
- borek – zawijany placek z farszem mięsnym lub serowym;
- dolma – warzywa lub liście winogron z farszem z ryżu i mięsa;
- köfte – kotleciki z mięsa mielonego;
- pilaw – odpowiednio ugotowany ryż z dodatkiem mięsa oraz warzyw.
Bajeczne, tureckie desery
Obiad wieńczy deser, czyli coś, z czego Turcja słynie. Grzechem byłoby nie spróbować tutejszych słodkich specjałów, których smak na długo pozostaje w pamięci.
Chałwa
Turecka chałwa przyrządzana jest na wiele sposobów. Obok waniliowej czy kakaowej, znajdziesz też różaną, czekoladową, pistacjową, a nawet morelową czy wiśniową. Koniecznie spróbuj też chałwy sułtańskiej (piszmanje) która robiona jest w formie waty cukrowej i tak też smakuje.
Lokum
Innym popularnym deserem w regionie jest lokum, czyli galaretka robiona ze skrobi, cukru, soku owocowego. Gotową posypuje się na końcu cukrem pudrem. Z tym przysmakiem związana jest też legenda mówiąca, że jeden z sułtanów, połamawszy zęby na twardej chałwie, zażyczył sobie czegoś, co rozpływa się w ustach. I tak dostał pyszną różaną słodycz.
Sütlaç
Kolejny popularny tureckim deserem, sütlaç, szybko przygotujesz w domu. Jak? Wystarczy zagotować na mleku ryż, dodać trochę cukru, cukru waniliowego, skrobi, a po przełożeniu do miseczek posypać cynamonem.
Baklava
Będąc w Turcji, warto spróbować baklavy, niezwykle popularnego lokalnego deseru. Składa się z wielu warstw (nawet 40) ciasta półfrancuskiego, zwanego filo. Ciasto przekładane jest najczęściej siekanymi pistacjami, migdałami lub orzechami włoskimi. Na koniec baklavę polewa się lukrem i posypuje ponownie pistacjami. W efekcie deser jest bardzo słodki, ale niemal każdy, kto go spróbuje, zachwyca się jego obłędnym smakiem.
Lody
Nie przegap też tureckich stoisk z dondurma, czyli specjalnymi lodami robionymi na bazie mąki z dzikiej orchidei. Dzięki niej są one ciągnące i elastyczne oraz rewelacyjnie nadają się do pokazów urządzanych przez sprzedawców, które gromadzą liczne grono odwiedzających.
Meze – co to jest?
A czym Turcy kończą dzień? Zazwyczaj są to meze, czyli przystawki obowiązkowo zapijane anyżową wódką (raki). Ten alkohol nazywany jest „mlekiem lwa” ze względu na odcień, jaki uzyskuje po rozcieńczeniu z wodą. Poza tym to tak mocnym trunkiem, że wymaga niemal lwiej odwagi, by go wypić.
Tureckie jedzenie – czego nie znajdziesz w Europie?
Lista potraw, których powinieneś skosztować podczas pobytu w Turcji, jest naprawdę długa. Poniżej kilka propozycji, których szczególnie należy wypatrywać w restauracjach, bo tylko tutaj uzyskują niepowtarzalny smak – trudny do skopiowania gdzieś indziej.
Kebab w Turcji
Dla Turka kebab to po prostu mięso przyrządzane na wiele sposobów, czasem z dodatkiem warzyw. Nadziewa się je na poziomy rożen i opieka ze wszystkich stron. To, co przez kebab rozumiemy nad Wisłą, jest tylko jednym ze sposobów jego podawania i nazywa się döner kebap. Według legendy ta wersja potrawy została wymyślona przez kucharza z Bursy o imieniu Iskander, który zauważył, że mięso pieczone na pionowym ruszcie jest bardziej soczyste, równomiernie opieczone i się nie przypala.
Turecka potrawa z jagnięciny
Niektórych ze słynnych tureckich „street foodów” próżno jednak szukać w europejskich barach i bistrach, tak jak na przykład kokoreç, czyli… rodzaj podrobów zawiniętych we flaki jagnięce, które następnie kroi się w kostkę, doprawia papryką, pomidorami, przyprawami i serwuje w bułce. Należy jednak dodać, że danie to jest postrzegane za kontrowersyjne nawet w samej Turcji.
Gözleme
Na ulicach Starego Kontynentu nie kupisz też prawdziwego gözleme, czyli płaskiego placka wypełnionego nadzieniem najczęściej ze szpinaku i fety, lub pide reklamowanej jako turecka pizza. Tutaj dostaniesz ją niemal w każdej knajpie.
Napoje – ayran, herbata, kawa i szerbet
A co piją Turcy? Przez cały dzień sączą ayran, który jest jogurtem rozrzedzonym wodą z dodatkiem soli. Poza tym lubią czarną herbatę z rejonów Rize. Zaparza się ją w podwójnym czajniczku, a następnie podaje w małych szklaneczkach w kształcie tulipanów (kwiaty te są jednym z symboli Turcji). A czym jest kahve? To nic innego jak kawa, ale bardzo gorąca i słodka, bo gotuje się ją z cukrem, a parzy w specjalnych tygielkach (cezve) tradycyjnie wykonanych z miedzi. Kawę następnie rozlewa się wraz z pianką do malutkich kolorowych filiżanek. Ważne, żeby nie wyrzucać fusów! W niektórych kawiarniach znajdziemy bowiem… wróżkę, która odczyta z nich przyszłość. Popularny we „Wspaniałym stuleciu” szerbet, podawany m.in. na ból głowy, to nic innego jak pokruszony lód z syropem owocowym. Polecam ten z granatów!
Sklepy z tureckimi specjałami
Nie tylko restauracje czy uliczne stoiska, ale również sklepy z tureckimi specjałami to istna kopalnia kulinarnych skarbów. Dostać tam można wszelkie orientalne przyprawy, takie jak szafran lub woda różana, a z ciekawszych, dostępnych niemal wyłącznie w Turcji, jest ziele angielskie w proszku, ostra papryka w płatkach czy isot – czarna papryka przechowywana na przemian w wilgotnym i suchym miejscu, co nadaje jej charakterystyczny kolor. Do dań mięsnych polecam sumak – kwaskowatą przyprawę, często stosowaną zamiast cytryny. W Turcji dodawana jest do najprostszej sałatki świata, czyli pokrojonej w piórka czerwonej cebuli z oliwą, która idealnie pasuje do mięsa.
Odkryj smaki Turcji
Jak widać, na turecką kuchnię składa się znacznie więcej niż tylko kebab i chałwa. Bogactwo składników i przypraw jest widoczne niemal na każdym kroku. Wszystko razem tworzy niebanalne połączenia, które są ucztą dla podniebienia. A jeśli chcesz poczuć przedsmak tureckiej kuchni lub przywołać smaki z pobytu w Turcji, to skorzystaj z poniższych przepisów i ugotuj coś ze mną.
Dania kuchni tureckiej – sprawdzone przepisy
Poniżej kilka przepisów, po które możesz sięgnąć, aby przywołać smaki z wakacji lub odkryć turecką kuchnię przed podróżą.
Mercimek corbasi
Składniki: 1 marchewka, 1 cebula, 1 ziemniak, 2 ząbki czosnku, 1 szklanka soczewicy czerwonej, sól, pieprz
Marchewkę, ziemniaka i soczewicę ugotować. Cebulę i czosnek poddusić na patelni. Wszystko połączyć i zmiksować. Można podawać z łyżką śmietany.
Pide
Na ciasto: 300 g mąki, 100 ml jogurtu naturalnego, 1 jajko, łyżeczka oliwy, łyżeczka soli, ¼ kostki drożdży, ciepła woda
Na farsz: 400 g mięsa mielonego, 1 cebula, 1 pomidor, 2 ząbki czosnku
Składniki na farsz połączyć i poddusić. Z podanych wyżej składników zagnieść ciasto i uformować je w podłużne łódki z wgłębieniem w środku. Nałożyć do nich farsz i wstawić na ok. 25 min do rozgrzanego do 180°C piekarnika.
Gözleme
Na ciasto: 200 g mąki, 1 jajko, 2 łyżki jogurtu naturalnego, sól, letnia woda
Na farsz: 200 g szpinaku, 100 g sera feta
Z podanych składników zagnieść ciasto i przygotować farsz, podduszając wszystkie składniki. Ciasto podzielić na 3 kawałki i rozwałkować na cienkie, okrągłe placki. Na środek nałożyć farsz, złożyć w kopertę, ponownie rozwałkować na okrągły placek. Smażyć na rozgrzanej patelni lekko muśniętej oliwą z obydwu stron.
Chałwa
Składniki: 400 g sezamu, 4 łyżki miodu, odrobina oliwy, kakao lub wanilia do smaku.
Sezam podprażyć na patelni, uważając, by się nie przypalił – w przeciwnym razie chałwa będzie gorzka. Ostudzić, a następnie zmiksować w melakserze na gładką masę, dodając miód, oliwę i kakao lub wanilię do smaku. Przełożyć do foremki, odstawić do lodówki na kilka godzin.
Smacznego!
